Tijdens mijn studententijd heb ik een korte inleiding op de
politieke economie gevolgd. In een kleine club geestverwanten. Hoewel, ik was geen goede leerling, want het collectieve en vooral de teruggang naar het idyllische buitenleven waarin iedereen voor zichzelf produceert, daar zag ik geen brood in. Ik wil nog net geloven dat de mens van nature goed kan zijn, maar dat de mens stappen terug wilde zetten op het pad van het
materialisme, daar geloofde ik niet in. Waarschijnlijk omdat ik daar zelf niet toe bereid zou zijn.
Maar goed, ik was wel geörienteerd op de linkse gedachte dat kapitalisme niets goeds zou voortbrengen.
De afgelopen 30 jaar bleek daar weinig van. Natuurlijk was er de gewone fluctuatie van goede jaren en slechte jaren, groei en verval en hebben wij een constante groep politieke leiders gehad die als goed calvinist vond dat teveel uitgeven niet goed is.
Bezuinigen dus!
Het was zelfs nog erger! De spierballenpolitiek van de USA wierp vruchten af en de
communistische USSR hield de race niet vol.
Glasnost en
perestrojka riep
Gorbatsjov bij voortduring. Net zolang totdat genoeg mensen er in gingen geloven en in 1989 viel de
Muur in Berlijn. Duitsland werd één en het communistische gevaar dat ons jarenlang als een zwaard van
Damocles boven het hoofd werd gehouden, bleek een roestig stuk ijzer. De nieuwe vijand was snel gevonden: de
Islam.
Natuurlijk heeft het
pacifisme en verzet tegen de voortdurende bewapening een belangrijke rol gespeeld al was het alleen maar om te laten zien dat het we niet met alles eens zijn. Niet alles wat de politiek beslist kan op draagvlak rekenen.
Het kapitalisme overwon en de vijfjarenplaneconomiën van Oost-Europa gingen om. Consumeren gingen ze en ze ondervonden ook de keerzijde van het kapitalisme: werkeloosheid en defaitisme zonder baan en inkomen.
Het opportunisme won terrein. Zonder een tegenwicht kon het kapitalisme zich de wereldmacht toeëigenen. In toenemende mate kwam er geloof in "de markt". De zelfregulerende markt die met name in de USA als heilig dogma gold, nam langzaam bezit van de rest van de wereld. Verzelfstandiging en
privatisering waren de nieuwe toverwoorden die efficiency en prijscontrole beloofden.
Het pakte anders uit. De waarschuwing van de
dotcom-crisis in 2001 was blijkbaar niet duidelijk genoeg. De ongebreidelde groei van luchtkastelen via aandelenhandel, hypotheekzwendel en de
privatiseringsdrang culmineerde in exorbitante salarissen voor de captains of industry, die daar eigenlijk nauwelijks iets voor hoefden te presteren. Althans, niet een prestatie die in verhouding stond met hun beloning. Hun jarenlange geldhonger is natuurlijk niet de oorzaak van de
kredietcrisis of de
hypotheekcrisis, maar zij staat wel model voor de schijnbaar ongecontroleerde (zelf)verrijking.
Nu moet het belastinggeld van de mensen die gewoon elke dag hun werk doen, zonder uitzonderlijke beloning of het verlangen daarnaar, de economie tot rust brengen. Het
kapitalisme is
failliet. De overheden smijten met miljarden alsof ze er al jaren voor gespaard hebben. Maar dat is niet zo. Zij halen hun geld ook bij banken en instellingen die ze met hun nieuwe handelen zelf beschermen. Een merkwaardige vicieuze cirkel.
Als de menselijke maat uit het oog raakt, dan gaat het onherroepelijk een keer mis. Niemand verdient het om meerdere miljoenen per jaar te verdienen. Volkomen onnodig om een gelukkig en bevredigend leven te leiden. Laat meer mensen de voordelen proeven, schrap de extreme beloningssystemen, verdeel de rijkdom.
Niet op de ouderwetse manier. Verschillen mogen best bestaan. Maar een maximumsalaris van 1.000.000 euro per jaar is meer dan genoeg. Daarboven room je 100% af. Kun je mooi gebruiken om de schulden die nu ontstaan, de tekorten op de begrotingen, af te lossen.
Karl Marx heeft gelijk. Als je het
kapitalisme niet controleert en begrenst, dan is het alleen maar goed voor een kleine groep mensen en mag de rest de brokstukken bij elkaar rapen en proberen daar een bestaan van op te bouwen.
Dit is een woord dat in deze tijd van het jaar regelmatig te horen valt: Oud(e)jaarsavond. De mensen die dit woord gebruiken, doen dat steevast met de bedoeling daarmee de avond van 31 december aan te duiden. Volgens het gebruik van het toevoegsel -avond in het Nederlands is dit volkomen onjuist.
