Conny Braam – De handelsreiziger van de Nederlandsche Cocaïne Fabriek

Dit boek stond al geruime tijd op mijn verlanglijstje. Waarom? Het beschrijft een gegeven dat eigenlijk te schandalig is voor woorden. Het misbruik van verdovende middelen ten behoeve van soldaten in de Eerste Wereldoorlog. En de hofleverancier voor zowel de Duitse als de geallieerde troepen stond in Amsterdam.
Om dat gegeven heen schreef Conny Braam deze roman. Want het verhaal is rondom dat gegeven geschreven.

Als je er even over nadenkt en je ook wel eens hebt afgevraagd waarom die soldaten toch steeds weer uit de loopgraven zijn gestapt en het spervuur van mitrailleurs instapten dan is het niet verbazingwekkend dat daar naast alcohol ook andere middelen nodig voor zijn. Dat kan natuurlijk een heilig geloof zijn in God, Volk, Koning en Vaderland, maar als de angst van de werkelijkheid zich eenmaal in je heeft gevreten, dan moeten er ook andere elementen een rol gaan spelen. De officier met zijn revolver in de hand die je dwingt is dan misschien niet meer in alle gevallen genoeg.
Verdovende middelen, en zeker cocaïne zijn dan een probaat middel. Je krijgt er een enorme energie van, je wordt vechtlustig. Wat meer kan een legercommandant verlangen. De simpele eenvoud van dat gegeven is verbijsterend. De gevolgen tamelijk desastreus. De verdovende middelen werden namelijk ook gebruikt om gewonden te kalmeren, daar was bv. morfine weer geschikt voor, maar het resultaat is wel dat je met een groot aantal verslaafden zit na afloop van de oorlog.

Het verhaal in dit boek gaat over de handelsreiziger. De verkoper in de buitendienst van de Nederlandsche Cocaïne Fabriek. Deze man doet zijn werk met overtuiging en daadkracht en levert aan Engelsen en Duitsers. Nederlanders zijn in het verleden nooit erg kieskeurig geweest als het gaat om de handel en met wie ze de handel dreven. Ook niet in dit geval.
Deze man is echter wel enorm naïef en ik kon dat in het begin van het verhaal nog wel begrijpen, maar als je ziet wat er bij hem op het pad komt, dan snap ik niet dat er geen alarmbellen gingen rinkelen.

Parallel aan zijn verhaal is er het relaas van een Engelse soldaat die zwaar gewond raakt in zijn gezicht en met een masker door het leven moet en met een cocaïneverslaving. Deze levenspaden van beiden kruisen zich op een gegeven moment. De handelsreiziger levert op een gegeven moment privé cocaïne aan twee mensen waarvan de en die genoemd soldaat is en de tweede een filmster die steeds verslaafder raakt. Hij houdt van haar als ze gesnoven heeft en ongeremd met hem het bed deelt, maar hij ziet ook haar teloorgang. De man si echter zo wereldvreemd, en dat wordt in het verhaal ook enkele malen benadrukt, dat hij blijkbaar gheen weet heeft van de slechte gevolgen die cocaïnegebruik heeft. Voor iemand die van het verkopen van dat spul zijn werk heeft gemaakt is dat ronduit ongeloofwaardig, Goed hij is een leeghoofd en bewijst dat ook telkens, geboeid door het materialistische, vrouwen en drank, maar als je mensen in je omgeving ziet die er zoo het slachtoffer van zijn en dan nog geconfronteerd wordt met dubieuze leveranties dan zouden er toch bellen luid moeten klinken.
Maar dat is dan natuurlijk ook bezien vanuit de kennis en wetenschap die ik nu heb over deze drug. Oordelen achteraf is makkelijk.

Dat gezegd hebbende, blijf ik het wel een heel goed boek vinden. Al was het alleen maar om dat ene gegeven: drugs dienen het leger en daarmee de staat. Vietnam heeft daar ook diepe sporen achtergelaten.
Het nummer White Rabbit van Jefferson Airplane laat dat al tientallen jaren op exemplarische wijze horen.



Link naar de tekst van White Rabbit.