Tijd voor een nieuwe avatar

Begin 2015 koos ik voor een nieuwe avatar omdat ik toen in de schrijfmodus ging zitten voor het boek Over 't Odenhout dat in november verscheen.

Nu kan ik weer een beetje op mijn lauweren rusten en verder gaan met het systematische bronnenonderzoek waar ik rond 2000 mee begon. Want ondanks dat het boek er is, valt er nog genoeg nieuws te ontdekken. Het blijft zoeken naar schriftelijke bevestiging of weerlegging van wat ik in sommige gevallen heb aangenomen en gepubliceerd. De bevrediging als er weer een snipper duidelijkheid bijkomt is nog steeds de belangrijkste drijfveer.
Bovendien zijn de hoofdstukken uit het boek overgezet naar de UdenhoutWiki (onderdeel van de TilburgWiki). Daar is dan plaats voor nieuwe bewijsvoering en de nieuwe hoeven die onherroepelijk in de bronnen liggen te wachten op ontdekking.

Daarom is het zo vlak voor 2018 tijd voor een nieuwe avatar. Het is altijd even zoeken naar het juiste plaatje. Ik wilde niet terugvallen op mijn oude Sint Ludovicus dus stap ik over naar mijn sterrenbeeld: de boogschutter!
Dit is een fraaie sculptuur uit het museum Saint-Remi in Reims. Niet geheel onbeschadigd, maar dat is niet zo erg.

Over 't Odenhout

Dit boek is afgelopen vrijdag 17 november gepresenteerd door Kees van Kempen en mijzelf tijdens een bijeenkomst in 't Plein in Udenhout. Het boek verscheen als jubileumboek van het schrijversteam van Heemcentrum 't Schoor dat dit jaar in januari 25 jaar bestond. Ik ben in 1996 lid geworden van dat schrijversteam en sindsdien heb ik aan bijna elk boek meegewerkt of een bijdrage geschreven. De lijst telt nu 53 publicaties. Een overzicht vind je op de website van Heemcentrum 't Schoor.

Dit boek is voor een flink deel de weerslag van onderzoek dat ik sinds het begin van de 21ste eeuw heb gedaan in de archiefbronnen die rijkelijk voorhanden zijn voor Udenhout. De schepenbank van 's-Hertogenbosch (het Bosch Protocol) sinds 1367, de Oisterwijkse schepenbank sinds 1418, de leenboeken van de hertog van Brabant sinds 1312, de cijnsboeken sinds 1340, het rijke archief van de abdij van Tongerlo, en de rijke archieven van verschillende klooster in 's-Hertogenbosch. Dat vormt een redelijk unieke serie bronnen die het mogelijk maken om de Udenhoutse geschiedenis heel ver terug te traceren.

Dat heeft geresulteerd in het boek Over 't Odenhout. Het is geen typisch heemkundeboek. Dat maakt het spannend of het wel voldoende verkocht zal worden. Om die kans te vergroten hebben Kees van Kempen en vooral ook Frank Scheffers de situatie van nu in Udenhout in kaart gebracht, gerelateerd aan de ligging van de 14de eeuwse hoeven die in het boek staan beschreven. Dat biedt voor bewoners van Udenhout de unieke mogelijkheid om de alleroudste geschiedenis van de plek waar ze wonen terug te lezen. Het boek telt 368 pagina's, ruim 500 foto's, waarvan een groot deel speciaal voor dit boek zijn gemaakt, en als klap op de vuurpijl zit er een plattegrond bij van Udenhout in 1350 met alle hoeven daarop ingetekend.

De presentaties van de boeken die het schrijversteam schrijft worden al jarenlang heel goed bezocht. Dat was deze keer niet anders. Bijna 200 mensen namen plaats op de tribunes van 't Plein om te luisteren naar mijn verhaal over het ontstaan van het dorp, gevolgd door een presentatie van Kees over de situatie van nu. De zaal luisterde geïnteresseerd toe en de reacties achteraf waren positief. Dat is fijn, want het is toch een abstract verhaal over 800 jaar geleden.
Vanwege het jubileum was er de zaterdag een tentoonstelling van plattegronden van Udenhout en foto's van de verschillende boerderijen waar Udenhouters en andere geïnteresseerden vrij konden binnenlopen. Ze konden boeken kopen of gereserveerde exemplaren ophalen. Al met al zijn hier op zaterdag opnieuw 200 mensen op af gekomen.

Om 11 uur en 14 uur herhaalden Kees en ik onze presentaties van vrijdag in de trouwzaal en daar kwamen 90 mensen op af. Twee keer een volle trouwzaal. Al het werk dat in dit boek is gaan zitten is daarmee dubbel en dwars terugverdiend. Ik heb er heel veel voldoening uit gehaald. Van het bestuur van Heemcentrum 't Schoor kregen Frank Scheffers en ik een grote print van de kaart van 1350, op schoolkaartformaat, en dat is echt een sieraad. Die krijgt een mooie plaats in de werkkamer zodat die steeds in mijn blikveld hangt. Zo kan die kaart dienen als inspiratie voor de voortzetting van dit project. Want klaar is het nog niet zoals ik al eerder schreef :)

Kees van Kempen heeft een animatie mogelijk gemaakt waar ik ook input voor geleverd heb en die via de Udenhout Wiki te bekijken is. Of direct op Youtube. Overigens komt de inhoud van het boek Over 't Udenhout na verloop van tijd ook beschikbaar in de Udenhout Wiki. Daarmee kan ook de digitale speurder kennis nemen van de rijke geschiedenis van dit Brabantse dorp.

Boeken schrijven - slot

Afgelopen september is de laatste hand aan de drukproef gelegd. Daarna hebben we nog gewerkt aan de layout van de kaart die los in het boek komt. Daarmee is de hele voorbereiding dan toch tot een eind gekomen...

Wanneer ben ik begonnen met dit onderzoek? Zelf schrijf ik ergens in dit weblog over 2004 en ergens ander noem ik 2002. Het is duidelijk dat ik mijn eigen geschiedenis niet al te best vastleg. In 2002 begonnen John Boeren, Berry Moonen (+ 2004) en ik met de website www.snoerman.org. Ik weet dat dat een platform was waarop ik mijn bronnen over Udenhout met de wereld wilde delen. Logischerwijs zou ik daarom voor dat jaar met het onderzoek moeten zijn begonnen. Het onderzoek bestond uit een niet direct gedefinieerd doel. Hoe dan ook, ergens in het begin van de 21ste eeuw heb ik de beslissing genomen om zo systematisch mogelijk de bronnen over Udenhout te transcriberen of op zijn minst vast te leggen. Daar is dan een grote bevolkingsreconstructie uit ontstaan die ergens in het midden van de 19de eeuw begint en terug gaat tot ergens in de 13de eeuw. Daaraan gekoppeld, zoveel mogelijk, de bronnen waar deze personen in voorkomen. Allemaal onder voorbehoud en ik verras mezelf nog steeds doordat ik aannames heb gedaan die ik niet gedocumenteerd heb. Zo leer je in de loop van het onderzoek en doe je heel veel dingen dubbel, driedubbel of X-dubbel.

In februari 2015 begon ik met het schrijfwerk. In het begin betekende dat niet meer dan het op een rij zetten van de hoeves die aan bod konden komen. Daarna heel summier wat bij elkaar sprokkelen maar het werd vooral een race om nog zoveel mogelijk open eindjes aan elkaar te knopen. Weg systematiek en welkom chaos! Wel een heel prettige chaos. Blijkbaar is dat een situatie waar ik me comfortabel in voel. Paniek, zweetaanvallen en opperste concentratie wisselen elkaar af. Tot op het laatste moment, als je merkt dat een legenda bij een kaart in het boek niet is opgenomen... Die misser kon nog worden hersteld!

Het boek is een trendbreuk met de andere boeken die het schrijversteam van Heemcentrum 't Schoor de afgelopen 25 jaar heeft gepubliceerd en geschreven. Het is geen makkelijk leesboek. Een aantal hoofdstukken zijn taai en bevatten veel informatie die niet altijd op een soepele manier geschreven zijn. Het is dan ook vooral een naslagwerk. Voor veel bewoners van Udenhout een boek waarin ze kunnen lezen hoe lang er al mensen wonen op de plek waar nu hun huis staat. Het boek biedt een basis voor verder onderzoek, voor interpretatie van het ontstaan van het dorp. Het is in dat opzicht een uniek boek omdat het voor meer dan de helft van Udenhout een geschiedenis vertelt die tot de eerste helft van de 14de eeuw teruggaat.

Het was een heidens karwei. En dan heb ik het alleen over mijn eigen deel. Naast mijn bijeen gesprokkelde informatie uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd is er een aanzienlijke hoeveelheid gegevens verzameld over de huidige situatie. Dat deden met name Frank Scheffers voor het Biezenmortelse deel en Kees van Kempen voor het Udenhoutse deel. Zij hebben de lijn naar het heden doorgetrokken daar waar ik genoegen neem met een aansluiting op de kadastergegevens van 1832.
Daardoor is het boek een prachtig naslagwerk geworden. Er is veel op aan te merken en mijn enige hoop is dan dat mensen vast gaan leggen wat er niet goed is. Of dat tenminste melden bij mij of Heemcentrum 't Schoor.
Verder heb ik dankbaar gebruik gemaakt van het vele voorwerk dat Wim de Bakker al decennialang doet met het toegankelijk maken van het Oisterwijkse schepenprotocol. Om over de hulp bij het transcriberen van de Bossche schepenakten maar te zwijgen. Daar bood Mark Vermeer de helpende hand. Daarbij komt nog het werk van talloze anderen die al eens eerder onderzoek hebben gedaan naar Udenhouts verleden en dat hebben gepubliceerd.

Als je nou denkt dat het onderzoek klaar is, dan heb je het mis! Er is nog een berg werk te verzetten. Gelukkig heeft 't Schoor heel veel informatie vastgelegd in de Udenhout Wiki, onderdeel van de TilburgWiki. Daar gaan we straks geleidelijk aan de oude en nieuwe gegevens een plaats geven zodat het onderzoek nog levend blijkt. Dat kan ook de plaats zijn waar kritische lezers en onderzoekers aanvullingen en verbeteringen kunnen indienen of zelf plaatsen. Zo krijgt het onderzoek naar laat-middeleeuws Udenhout ook een digitale en beter vindbare plaats.

Het hele proces dat sinds het voorjaar van 2015 is gaan lopen heeft heel erg veel tijd en energie gekost. Allemaal goede energie. Het was en is een prachtige belevenis om losse gegevens te zien groeien tot teksten en inzichten, nieuwe "feiten". Het is dat creatieve proces wat het uiteindelijk al die jaren interessant houdt. Het combineren van informatie uit bronnen tot iets nieuws, tot iets wat nog niemand eerder heeft gedaan of bedacht. Foutloos? Zeker niet. Er is altijd ruimte voor verbeteringen. Er zijn nog genoeg bronnen te onderzoeken. Maar nu een streep trekken en eens kijken waar je het voor doet en dat ook aan anderen te laten zien, dat is prachtig.

Geschiedenis herschrijf je steeds opnieuw. Nieuwe informatie, nieuwe inzichten, andere context, het maakt de oude informatie steeds opnieuw levend en levert nieuwe zienswijzen op. Fascinerend. Mooi om daar deel van uit te kunnen maken. Het dorp Udenhout (en Biezenmortel) heeft een unieke geschiedenis. Nu kunnen meer mensen daar kennis van nemen. Beter wordt het niet.

En ik ben nog lang niet klaar... ;)

Eerder blogs over mijn onderzoek:
24 november 2008
15 december 2011
24 februari 2015
2 september 2016
10 december 2016

Boeken lezen in de vakantie

Het is alweer heel lang geleden dat ik een blogpost heb geschreven. Nu, zo na de vakantie, nadat ik weer een serie boeken heb gelezen voel ik de behoefte om dat in ieder geval even vast te leggen, vooral ook voor mezelf.
.
Sluipend gif - Corine Hartman
Dit boek was wel intrigerend maar uiteindelijk haalt het maar net de voldoende. Ok, deze vrouw heeft problemen en gaat er mee aan de slag. Dat is natuurlijk lovenswaardig. Uiteindelijk is het een heel onhandige situatie waar ik te weinig herkenbaars in zie en waar ik me dan vaak aan ga storen. Misschien is het wel herkenbaar, maar stoort me dat nog meer. Al die onhandigheid die zo makkelijk voorkomen had kunnen worden door je hersens te gebruiken. en een vraag meer te stellen. Vul niet voor anderen, vraag er naar!

De droogte - Jane Harper
Een goed boek. Spannend, interessante personages en goed geschreven/vertaald. Het Australische platteland, the Outback, is een weinig vergevingsgezinde omgeving. Het klimaat kan er genadeloos toeslaan en dat heeft ongetwijfeld zijn weerslag op de mensen die er wonen. In dit boek keert iemand terug uit de stad naar zijn geboortestad vanwege een begrafenis. Het verhaal ontspint zich als een walk down memory lane, maar niet bepaald op een prettige manier. Oud zeer en relaties. Waar heb ik het meer gelezen. Steengoed boek!



Goede dochter - Karen Slaughter
Op de een of andere manier kon ik niet goed in het verhaal van dit boek komen. De twee dochters waar het over ging irriteerden me eigenlijk allebei. Bovendien schrijft Slaughter in dit boek met zoveel niet relevante uitwijdingen of erg wijsneuzerige uitwijdingen dat ik me te vaak permitteerde om stukken tekst over te slaan. Stick to the story, dacht ik dan. Ik heb ondertussen redelijk wat boeken van haar gelezen maar dit is er een die ik niet snel zal aanbevelen bij anderen.

Jager - Lars Kepler
Aan Kepler kun je over laten om een goed boek te schrijven. Het onderwerp, de vorm, is vaak herhaalbaar. Zo veel variatie is er niet. Ook dit keer is er weer iemand helemaal van de wereld geraakt door een verstoorde en gestoorde jeugd. Een onjuist verhaal bepaalt zijn keuzes. Die leiden tot een aantal moorden. Het is goed geschreven en ook spannend. De dader blijft niet to het ind toe onbekend, maar dat mag de pret niet drukken.

Draai je niet om - Tove Alsterdal
Aardig boek met een horror-randje. Nieuwbouwwijken op plekken met een gestoorde geschiedenis. Het was ook aardig om te lezen hoe de hedendaagse rationele mens nog steeds van streek raakt van op het eerste oog onverklaarbare gebeurtenissen en verhalen uit het verleden. Alles blijkt veel aardser dan het leek. Letterlijk. Ik denk niet dat iemand spijt krijgt van het lezen van dit boek.

Kleine zwarte leugens - Sharon Bolton
Dit is denk ik het beste boek dat ik heb gelezen in de afgelopen 4 weken. Het verveelde geen moment, geloofwaardig en mooie karakterbeschrijvingen van de personen die er een rol in spelen. Het verhaal speelt zich af op de Falklandeilanden. Eilanders zijn bijzonder en hoewel ik er geen ben kreeg ik wel een aardig beeld van de afhankelijkheid die je als inwoners van een eiland hebt van elkaar en de gemeenschap. Dat is overigens een thema dat in meer boeken voorkomt, zeker als het zich in de dorpen in het Amerikaanse Mid-Westen afspeelt. Dat is een vergelijkbare situatie. Aanrader!

100 jarige man die uit raam klom en verdween - Joan Jonasson
Toen ik begon met lezen had ik links en rechts gehoord dat dit boek de moeite waard was. Het was wel meteen raak, ik kwam snel in het verhaal en ik vond het hoogst amusant. De vergelijking met Forest Gump kan gemaakt worden. Het is een origineel verhaal, goed geschreven en heel geestig. Niets over the top, gewoon mensen zoals jij en ik, die wel ieder een bijzondere keuze gemaakt hebben. De hoofdpersoon is een kranige oude man die het leven leidt zoals hij vindt dat het geleid moet worden. Ook al is ie net 100 geworden.
Leuk boek om te lezen.

Selfies - serie Q - Jussie Adler Olsen
Het komische viertal in de kelder van het politiebureau in Kopenhagen lost wederom een aantal cold cases op. Deze keer gaat Rose, een van de vier, er bijna aan onderdoor. Voor dit boek geldt wat ik wel vaker heb: een persoon die de weg kwijt is zit mij op de een of andere manier niet zo lekker. Dit verhaal wordt er behoorlijkk door gedomineerd en dat maakt hte neit tot de beste uit de serie Q. Wat mij betreft dan. Maar het is nog steeds de moeite van het lezen waard.

Chaos - Patricia Cornwell
Het bijzondere van dit boek vond ik de setting in de tijd. Het beschrijft redelijk minutieus een dag en nog wat uit het leven van een vrouw die werkt of verbonden is aan de univeristeit van Boston. De bchrijving van de omgeving, waarschijnlijk heel herkenbaar voor die er woont, werkt of heeft gestudeerd, zaten me af en toe in de weg, maar ach, die kun je dan ook gewon overslaan.

Beschadigd - Felix Frances
Een boek over de paardensport! Wie had gedacht dat ik dat nog ooit zou lezen. Het is een soort van detective verhaal die de bijna onontkoombare schande van dopinggebruik als thema heeft. De paardensportbond van Engeland heeft detectives in dienst, of huurt ze in, om de diverse aspecten van de sport in de gaten te houden of doelgericht te onderzoeken. Een sport waar zo veel geld in omgaat en zoveel op gewed wordt heeft een potentie van fraude in zich.