In Homo Deus schetst Harari zijn beeld van de toekomst van de mens. In Sapiens heeft hij al afgerekend met het godsdenken en het bestaan van een god. In Homo Deus zegt de titel alles: De mens is God. Dataïsme is zijn religie. Het uitschakelen van pijn, verdriet en ziekte en het streven naar geluk zijn de drijfveren die de mens inspireert. Als robots de rest voor hun rekening nemen kan de mens zich volledig concentreren op gelukkig worden en blijven.
De levensduur van de mens wordt opgerekt tot misschien wel het eeuwige leven. Maar wie wil er eeuwig leven als er nog ziekten zijn? Wie wil er ziek worden en doodgaan of daarmee kwaliteit van leven inleveren? Niemand toch?
En als je niet meer ziek kunt worden dan is de volgende stap: de eeuwige euforie. Waarom zou je willen leven als je niet gelukkig bent, als je je niet goed voelt, niet positief in het leven kunt staan? Geluk is dan geen kwestie meer van op goed geluk kijken wat je gelukkig maakt, maar de chemie helpt je om je goed te voelen. Pillen en andere geestverruimende middelen zorgen voor een positieve vibe en een permanent geluksgevoel.
Toekomstmuziek? Kijk eens om je heen. Er is een enorme industrie ontstaan die ons bezig wil houden op een leuke en ontspannen manier. Of het nou de gezondheidsgoeroes zijn, de foodgoeroes, de kaartleesdames en -heren, de alcoholische versnaperingenboeven, de leisureindustrie, de entertainmentindustrie, het houdt niet op! We hoppen van hoogtepunt naar hoogtepunt, festivalletje hier, braderietje daar, belevenis zus, sensatie zo, pilletje erbij, drankje toe en zo voort. En dat alles wordt ons 24 uur per dag voorgeschoteld via reclame op televisie, radio, internet, billboards, folders, flyers, krantjes en wat dies meer zei. We zijn eigenlijk een beetje sufferds als we ons nog vervelen. En de marketingmaffia vertelt er bij dat het ons goed doet, dat we ons daarmee gelukkig voelen. Als we maar meedoen!
Kortom het is al begonnen. Entertain us! Schreeuwde Curt Cobain al. En dat is niet tegen dovemansoren gezegd.
Het is niet aan de orde om er ethische vragen bij te stellen. Willen we dit wel? Is dit voor alle mensen weggelegd of alleen voor een happy few? Als we ziekten gaan uitsluiten, ingrijpen in ons DNA om dat mogelijk te maken, mogelijk cyborgs van onszelf maken om dat mogelijk te maken, is dat dan wenselijk, Kan iedereen zich dat veroorloven?
Die vragen doen er natuurlijk wel degelijk toe. Maar waar dat uiteindelijk toe gaat leiden, aan een dergelijke uitspraak waagt Harari zich niet. Dat is ook onmogelijk. Als je echter met open ogen om je heen kijkt, verder dan de grenzen van je eigen leventje, dan zie je dat we al hard die kant opgaan. We manipuleren al op vele terreinen het leven in de natuur en van onszelf. Genotsmiddelen zijn van alle tijden maar nu zijn ze voor heel grote groepen beschikbaar en worden ook op steeds grotere schaal gebruikt. En dat gaat verder dan alcoholgebruik en -misbruik, maar allerlei drugs, natuurlijk en chemisch, komen voortdurend op de markt. De medische wonderen verbazen ons met enige regelmaat en the sky is the limit. Als je het kunt betalen tenminste.
Fascinerend denkvoer. Hoe ver gaat het straks realiteit worden? In hoeverre gaan we het toestaan om werkelijkheid te worden? Als je kijkt naar de menselijke geschiedenis ontstaan er altijd weer tegenbewegingen. Dat zal nu niet anders zijn. Zo heb je nu al religieuze groepen die medisch ingrijpen op basis van hun geloof beperken. Er zijn nu zelfs al niet-religieuze groepen die inenten niet nodig vinden. Weerstand en verzet is van alle tijden en zal ook in deze ontwikkeling niet ontbreken. Gebruikers en niet-gebruikers.
Als je geïnteresseerd bent om te zien in hoeverre dit al om ons heen plaatsvindt is de serie Black Mirror een mooi begin. In elke aflevering krijg je daar een inkijkje in de wereld zoals die op ons af komt. Niet helemaal wereldvreemd maar telkens met een of meerdere (herkenbare) elementen die laten zien hoe dat de toekomst er uit kan zien. Met daarbij de prettige en minder prettige gevolgen voor ons leven.
Hetzelfde geldt voor de film Her waar een operating system dermate sterke menselijke trekjes vertoont dat mensen er verliefd op worden en relaties mee aangaan. Het is cyberlove on the next level. Zoals mensen nu intens verliefd kunnen worden via een computerscherm zonder elkaar ooit in het echt gesproken, gezien of aangeraakt te hebben.
De twee versies van de film Metropolis uit 1927 en 2001 vertellen het verhaal van een bovenklassen en een onderklasse met daarbij de invloed van robots en het menselijk verzet daartegen. Allemaal herkenbaar.
Het gaat er niet om of je gelooft wat Harari zegt. Als je je ogen opent dan zie je dat er al verschillende elementen zichtbaar zijn van het beeld dat hij schetst. De reis van de mensheid is nog niet ten einde. Gelukkig maar. We zijn nog geen God(en).
Als je op zoek bent naar een uitgebreide inhoudelijke bexchrijving van het boek, lees dan: dames en heren wij allen leven in illusies
1 opmerking:
Ben je geen God in 'diepst van je gedachten?
Een reactie posten