 |
| Huis Het Zwaard, rechts met en na de poort. Fragment van de prent van Jan de Meijer uit 1742. Collectie Regionaal Archief Tilburg fotonr 027817. |
Archieven werden bij voorkeur opgeslagen op zolders of in kelders. Dat leverde in het eerste geval gevaar op vanwege hitte en kou (temperatuurswisselingen) en in het tweede geval voor vochtigheid en wateroverlast. In beide gevallen liep het archief direct gevaar.
Ik kwam een dergelijk geval tegen bij het doornemen van het archief van de schepenbank van Tilburg. Omdat het ook nog eens met mijn oude beroep en werkplek te maken heeft, is het voor mij heel herkenbaar.
Dit speelt zich af in het begin van de 18de eeuw, 1723 om precies te zijn. Tien jaar eerder koopt de kersverse Tilburgse secretaris Johan de Jongh een huis aan de huidige Oude Markt. Dat ligt lekker centraal, in buurt van zijn mede-bestuurders en vlak bij de secretarie die op dat moment in de grote kerk, nu Heikese kerk, is gevestigd. In dat huis woonde voor hem zijn voorganger Anthonij Vereijck die in 1709 overleed. Diens erfgenamen willen het huis verkopen en de nieuwe secretaris Johan de Jong wil het graag hebben. Het huis was genaamd 'Het Zwaard' en daar staan nu twee panden: Oude Markt 3 en 5.
In dat huis bevindt zich in 1723 op de zolder een oude kast die toebehoort aan Hendrick Glaviman. Hendrick was de gezworen klerk geweest bij de voorganger van secretaris De Jongh, de leidingevende van de klerken van het dorp Tilburg.
De vader van Hendrick Glaviman was ook klerk geweest in Tilburg maar werd in 1667 secretaris in Loon op Zand. In zijn functie van klerk kreeg Hendrik te maken met het opmaken en bewaren van paperassen van de gemeente.
Johan de Jong had bij de overdracht van het huis van Glaviman de vraag gekregen of hij de kast daer enigh tijd woude laten staen tot dat die bij occagie soude laten halen. Dat was tot op heden niet gebeurd en de Jong wilde de kast nu wel kwijt. Hij formuleerde het mooi: de kast was een retrette van muijsen dien hem seer incommodeerde.
 |
| Oude Markt 5 en 3 in 1970. De poort is er dan nog altijd. Collectie Regionaal Archief Tilburg nr 1657046073001. |
De kast was al een jaar of acht niet meer opengeweest. De laatste keer had de meid van Glaviman uit een reijssack daar deen off dander uijgehaelt (...) en weder toe gesloten. Blijkbaar vertrouwde De Jong het toch niet want er was een zware delegatie opgetrommeld om bij het openen van de kast aanwezig te zijn. Dat waren Adriaen Bernagie, de drossaard van Tilburg en Goirle, de schepenen Dirck Otterinck en Hendrick Hagemeijer en Govert Bles gesworen clercq. De secretaris zelf was er vanzelfsprekend ook bij aanwezig.
De sleutel berustte bij Hendrick Glaviman. Om de kast te openen riepen ze de hulp in van Adriaen van Aelst soone van Hendrick van Aelst slootmaecker alhier out omtrent sestien jaren. Die verklaarde dat de kast gesloten was en toen hij de kast opende op heden naer de middagh de clocque tussen twee en drie uren vond hij daar een quantiteijt papieren, die deels door de muijsen waren onstucken gebeeten.
Het bleek te gaan om papieren die de gemeente toebehoorden. Archief van Tilburg dus.
De secretarie lag tegenover het huis van De Jong en daarom zijn de paperassen in twee manden in ons presentie geladen, en op de secretarije gedaen brengen, om morgen verder te examineren.
Ze zorgden goed voor het archief deze 18de eeuwse bestuurders. Daar plukken veel onderzoekers nog dagelijks de vruchten van!
Hieronder twee voorbeelden van muizenvraat aan archiefstukken die mogelijk kunnen zijn gevonden in de hiervoor beschreven kast in het huis van secretaris Johan de Jongh. Beide foto's zijn afkomstig van ex-collega Marcel van de Wouw van Regionaal Archief Tilburg.
 |
| Kwitantie van Frans Brouwers uit 1691 die is aangevreten door muizen. Je ziet de afdrukken van de tanden nog aan de rand die aangevreten is. |
 |
| Voorbeeld van een gevouwen blad dat aan de rand is aangevreten door muizen waardoor er, als het blad weer is opengevrouwen een gat in het midden (b)lijkt te zitten. |
Bron: 14/8091/103/scan 115
